(به‌روزرسانی در25 /1402/11)
فهرست
معرفی اجمالی
مزیت‌های تحصیل غیرحضوری
ساختار اداری
مقاطع و رشته‌های تحصیلی در مرکز آموزش‌های غیرحضوری
بایسته‌های تحصیل به روش غیرحضوری
آموزش و انتقال محتوا در روش غیرحضوری
سنجش تحصیلی
امور پژوهشی
امور فرهنگی ـ تربیتی
امور فناوری
بسم الله الرحمن الرحيم
تحصیلات دینی بانوان در ایران اسلامی، تا پیش از دهه چهل قرن سیزدهم شمسی به صورت فردی تنها به برخی از بانوان ـ که غالباً از وابستگان علمای بزرگ اسلامی بودند ـ اختصاص داشت. با آغاز نهضت حضرت امام خمینی (رضوان الله تعالی علیه) در سال 1341 حرکت ارزشمند تحصیل دینی بانوان در برخی از شهرهای کشور با عنوان «مکتب»، مانند: مکتب توحید و مکتب علی (علیه السلام) در قم و مکتب نرجس (سلام الله علیها) در مشهد مقدس و ... شروع شد.
پس از انقلاب شکوهمند اسلامی با توجه به استقبال چشمگیر بانوان از تحصیلات حوزوی، در سال 1363 به دستور حضرت امام خمینی (قدس سره) جامعة الزهرا (سلام الله علیها) در شهر مقدس قم تأسیس شد و از آن زمان برنامه آموزشی و تربیتی بانوان شکل دیگری به خود گرفت و به سوی تکامل و پیشرفت گام نهاد.
در سال 1375 حدود یک سال پس از سفر پر خیر و برکت مقام معظم رهبری (مدّ ظله العالی) به شهر مقدس قم و ارائه رهنمودهای سازنده به مسئولان حوزه در راستای ساماندهی و توسعه همه‌جانبه حوزه‌های علمیه، شورای عالی حوزه علمیه قم طی مصوبه‌ای «مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران» را به منظور ساماندهی و حمایت و پشتیبانی از مدارس علمیه خواهران کشور تأسیس کرد.
با گسترش روزافزون روش‌های آموزشی و پيشرفت‌های شگرف در حوزه فن‌آوری اطلاعات و ارتباطات، مرکز آموزش های غیرحضوری حوزه های علمیه خواهران (طبق مصوبه 422 تاریخ 1382/9/25 شورای عالی حوزه علمیه قم) به منظور پاسخگویی مناسب به نیازهای علمی آموزشی بانوان طلبه و کادر علمی اداری حوزه‌های علمیه خواهران، فعالیت خود را به صورت مطالعات اولیه و راه‌اندازی خط تولید محتوا آغاز نمود.
در سال 1385 سامانه ارتباطي محتواي مجازي به بهره‌برداري رسيد و در سال 1388 با پذيرش 83 نفر در سطح سه، در دو رشته «فقه و اصول» و «تفسير و علوم قرآني»، آموزش‌هاي غيرحضوري در حوزه‌هاي علميه خواهران به‌طور رسمي آغاز گردید. در حال حاضر، تعداد قابل توجهی از طلاب در مقطع سطح دو و در سه رشته از مقطع سطح سه حوزوری، در این مرکز آموزشی اشتغال به تحصیل دارند. بر اساس آمار فعلی (بهمن 1402)، نزدیک به 1630 طلبه جاری سطح دو و 1450 طلبه جاری سطح سه در مرکز آموزش‌های غیرحضوری حوزه‌های علمیه خواهران مشغول به تحصيل هستند. هم‌چنین تعداد فارغ التحصیلان این مرکز تا تیرماه 1402، در سطح دو 1793 و در سطح سه 1245 نفر بوده است.
شایان توجه است که بر اساس آمار ابتدای سال 1400 از مجموع طلاب جاری و فارغ التحصیل سطح سه این مرکز، حدود 34 درصد در کسوت استاد حوزه و حدود 20 درصد به عنوان کادر مدارس علمیه اشتغال به خدمت دارند.
از مهرماه 95 کلیه طلاب غیرحضوری از وابستگی به مدارس حضوری جدا و به عنوان طلاب مرکز آموزش‌های غیرحضوری محسوب گردیدند و این مرکز ـ به عنوان یک مرکز مستقل ملی ـ متکفل کلیه امور آموزشی، پژوهشی و تربیتی طلاب غیرحضوری حوزه‌های علمیه خواهران شد. در نتیجه، مجموعه فرایندهای آموزشی (اعم از انتخاب واحد، تدریس دروس، برگزاری امتحانات، تصحیح اوراق، اعلام نمرات، مشاوره و خدمات آموزشی) و هم‌چنین فعالیت‌های پژوهشی (از قبیل نظارت بر فرایند ارزیابی و تعیین نمره تکالیف و تحقیقات کلاسی، راهبری گام به گام مقالات پایانی سطح دو و پایان‌نامه‌های سطح سه، کمیسیون‌ها و سایر امور پژوهشی) و نیز فعالیت‌های فرهنگی ـ تربیتی طلاب غیرحضوری سطح دو و سه حوزه‌های علمیه خواهران زیر نظر این مرکز انجام می‌شود.
هم‌اکنون به توفیق الهی، قوانین و آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های لازم و نیز امکانات و زیرساخت‌ها، در حد مطلوبی فراهم آمده است. این مرکز توانسته است با توجه جدی به دغدغه‌های ناشی از آموزش غیرحضوری در حوزه، بسیاری از ضعف‌ها و ابهامات قبلی را مرتفع ساخته و وظایف آموزشی، پژوهشی و تربیتی خود را با درصد بالایی از مقبولیت در انسجام و استحکام انجام دهد.
این مرکز آموزشی ـ تربیتی، همواره تلاش نموده است تا مزیت‌ها و فواید ذیل‌الذکر را برای طلاب علاقه‌مند به تحصیل غیرحضوری فراهم آورد:
• پاسخگويی به نيازهای روز افزون حوزه‌های علمیه خواهران از طريق افزايش ظرفيت پذيرش در مقاطع و رشته‌های مختلف؛
• ايجاد فرصت گسترده آموزش برای اقشار مختلف و ارائه آموزش به متقاضيانی که به دلايل مختلف نمی‌توانند از نظام آموزشی متداول (حضوری) بهره‌مند شوند؛
• بهره‌مندی طلاب از اساتيد مجرب، بدون هرگونه وابستگی به محدوديت‌های زمانی و مکانی؛
• ارتقا و بهبود کيفیت آموزش در حوزه‌های علمیه از طريق به‌کارگيری فناوری‌های نوين آموزش مجازی؛
• توجه به اضلاع «آموزشی»، «پژوهشی» و «فرهنگی ـ تربیتی» در فرایند تحصیل غیرحضوری طلاب.
ساختار اداری مرکز آموزش‌های غیرحضوری به‌اجمال دارای واحدهای ذیل می باشد:
مقاطع و رشته‌های تحصیلی در مرکز آموزش‌های غیرحضوری
سطح دو:
خواهران طلبه سطح دو پس از گذراندن 76 واحد درسی به صورت حضوری، می‌توانند با ثبت درخواست تغییر دوره، تحصیل خود را به روش غیرحضوری (مجازی) ادامه دهند. گاه از روش تحصیل این دسته از طلاب با عنوان «نیمه حضوری» تعبیر می‌شود که ناظر به گذراندن بخشی از دورۀ سطح دو به صورت حضوری است؛ لکن خاطر نشان می‌شود که تمامی امور تحصیلی و تربیتی طلاب نیمه حضوری سطح دو، وابسته به مرکز آموزش‌های غیرحضوری است و به لحاظ روش، تفاوتی با طلاب غیرحضوری سطح سه ندارند. بدین لحاظ، در این نوشتار، طلاب سطح دو شاغل به تحصیل در این مرکز نیز با عنوان «غیرحضوری سطح دو» مطرح شده است.
سطح سه:
این دسته از طلاب، مشروط به: «نبود رشته تحصیلی متقاضی سطح سه در محل سکونت طلبه» و «حداقل معدل 17 در سطح دو»، از ابتدا می‌توانند در سه رشته «فقه و اصول»، «تفسیر و علوم قرآنی» و «تاریخ اسلام» در فرایند پذیرش مرکز آموزش‌های غیرحضوری شرکت نمایند. (همکاران رسمی مدارس علمیه از شرط معدل مستثنی می‌باشند).
در ابتدای راه‌اندازی، آموزش‌های غیرحضوری به دو صورت «مجازی» و «مکاتبه‌ای» صورت می‌گرفت؛ اما از سال 95 پس از انتقال طلاب به مرکز آموزش‌های غیرحضوری و فراهم شدن زیرساخت‌های فنی و فناورانه، پذیرش طلاب مکاتبه‌ای متوقف شد و باقیمانده طلاب مکاتبه‌ای، به غیر از تعداد محدودی، با شیوه «غیرحضوری مجازی» به تحصیل ادامه داده‌اند.
مراحل پذیرش طلاب غیرحضوری همانند طلاب حضوری توسط معاونت آموزش مرکز مدیریت، صورت می‌پذیرد و اسامی پذیرفته‌شدگان توسط آن معاونت اعلام می‌گردد. با توجه به اهمیت ملاحظات تربیتی در امر پذیرش طلاب، در این مرکز، امور مرتبط با پذیرش طلاب از طریق معاونت فرهنگی تربیتی تمشیت می‌گردد.
بدین ترتیب، متقاضيان تحصيل در مرکز آموزش‌های غیرحضوری حوزه های علمیه خواهران، مطابق با استانداردهای آموزشي و آیین‌نامه‌های پذیرش نیمه‌حضوری و غیرحضوری، در مقاطع سطح دو و سطح سه حوزوي پذيرش شده و پس از فراگيري و اتمام این دوره‌ها، مدرك حوزوی رسمي از حوزه‌های علمیه خواهران دریافت می‌نمایند و می‌تواند در سطوح بالاتر به ادامه تحصیل بپردازند.
برای دریافت اطلاعات بیشتر و شرایط و آیین‌نامه‌های پذیرش می‌توانید به سایت «مدیریت سنجش و پذیرش حوزه‌های علمیه خواهران» (http://paziresh.whc.ir) مراجعه نمایید.
بایسته‌های تحصیل به روش غیرحضوری
با عنایت به اینکه طلاب متقاضی تحصیل به روش غیرحضوری، ممکن است سابقه تحصیل در مرکز آموزش‌های غیرحضوری را نداشته و از چگونگی تعامل و عملکرد طلاب این مرکز جهت تحصیل بی‌اطلاع باشند، نکات ذیل به منظور آشنایی کلّی با تحصیل در این مرکز و نحوه آغاز به کار تقدیم می‌گردد:
از آنجا که امور تحصیل در مرکز آموزش‌های غیرحضوری از طریق مجازی صورت می‌گیرد، لازم است طلاب گرامی دسترسی آزاد به رایانه و یا لپ تاپ، اینترنت با سرعت حداقل 2 مگابایت بر ثانیه، شناخت و مهارت استفاده از امکانات و برنامه‌های موجود در فضای مجازی را داشته باشند.
برنامه‌های تحصیلی این مرکز همانند برنامه‌های دوره‌های حضوری است و طلاب باید در تمامی برنامه‌های الزامی آموزشی، پژوهشی و فرهنگی که توسط مرکز آموزش‌های غیرحضوری اعلام می‌شود، شرکت نمایند.
با توجه به ماهیت «غیرحضوری» این روش تحصیلی، طلاب محترم موظفند به‌صورت مداوم به پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز آموزش‌های غیرحضوری (vu.whc.ir ) مراجعه نموده و از اخبار، اطلاعیه‌ها و تقویم‌های تحصیلی مطلع شوند و از فایل‌های راهنما استفاده نمایند. هم‌چنین به‌منظور تسهیل و تسریع در اطلاع‌رسانی، کانال رسمی مرکز در پیام‌رسان ایتا با عنوان «اطلاع‌رسانی مرکز آموزش‌های غیرحضوری» فعالیت دارد.
پایگاه اطلاع‌رسانی معاونت پژوهش (vupazhoohesh.whc.ir) و پایگاه اطلاع‌رسانی معاونت فرهنگی تربیتی (vufarhangi.whc.ir) نیز به‌صورت متمرکز و تخصصی امور مرتبط با این‌دو معاونت مرکز آموزش‌های غیرحضوری را به اطلاع طلاب محترم می‌رسانند.
در هر نیمسال تحصیلی، جلسات برخط توجیهی با حضور مسؤولان مرکز به‌صورت تعاملی تشکیل می‌شود که حضور فعال طلاب در این جلسات می‌تواند مسیر روشنی را فراروی آینده تحصیلی ایشان ایجاد نماید و پاسخ سؤالات خود را دریافت نمایند.
با توجه به غیرحضوری بودن روش تحصیل در این مرکز و مقدور نبودن مراجعه و پاسخگویی حضوری، مسیرهای ارتباطی متنوعی به‌منظور پاسخ به سؤال‌ها و درخواست‌های طلاب گرامی پیش‌بینی شده است. این روش‌ها شامل موارد ذیل می‌باشد:
الف) پاسخگویی برون‌خط در گروه‌های کوثرنت: «گروه‌های مرکز آموزش‌های غیرحضوری» با علامت اختصاصی این مرکز، در کوثرنت ایجاد شده و لینک ورود به گروه در صفحه خانگی موجود است. این گروهها با مسؤولیت مرکز آموزش‌های غیرحضوری می‌باشد و کلیه طلاب غیرحضوری در این گروهها عضو مي‌باشند. برای پیگیری امور آموزشی، پژوهشی و ... با دقت گروه مربوطه را انتخاب و مطلب خود را در آن ثبت نموده، پاسخ لازم توسط کارشناسان ذیل همان پیام حداکثر تا 48 ساعت اداری ارائه خواهد شد.
ب) پاسخگویی برخط در جلسات ادوب کانکت: جلسات برخط در سامانه مرکز آموزش‌های غیرحضوری (elu.whc.ir) با استفاده از نرم‌افزار «ادوب کانکت» برگزار می‌شود و غالباً به این صورت است که طلاب محترم سؤال یا درخواست مورد نظر خود را تایپ می‌کنند و کارشناس به‌صورت صوتی پاسخ می‌دهد.
ج) پاسخگویی تلفنی: طبق جدول زمان‌بندی، امکان برقراری محدود تماس تلفنی وجود دارد؛ اما با توجه به تعداد بالای طلاب پیشنهاد می‌شود درخواست‌های خود را حتی الإمکان از دو طریق برون‌خط و برخط پیگیری نمایید.
توضیحات کامل و جدول زمان‌بندی مسیرهای پاسخگویی در: پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز > منوی «مسیرهای پاسخگویی» درج شده است.
آموزش و انتقال محتوا در روش غیرحضوری
محتوا و قوانین آموزشی:
از جهت آموزشی، همه‌ی عناوین، سرفصل‌ها، کتاب‌ها و محتوای دروس و هم‌چنین قوانین و آیین‌نامه‌های آموزشی غیرحضوری عیناً مطابق طلاب حضوری و بر اساس ابلاغیه معاونت آموزش مرکز مدیریت است. در مورد محتوای بعضی از دروس که فقط سرفصل‌های آن ابلاغ می‌شود و تعیین محتوای درس بر اساس سرفصل، بر عهده استاد و به مدارس واگذار گردیده است، این مرکز به تولید جزوه (درس‌نامه) اقدام می‌کند تا ملاک برای امتحان نیز قرار داده شود. هم‌چنین دروسی که لازم است به صورت کارگاهی ارائه گردد، با دقت در رعایت استاندارد کلاس‌های کارگاهی، تدریس و ارائه می‌شوند.
روش و نحوه ارائه دروس:
چنان‌که در بخش‌های پیشین اشاره شد، در ابتدای راه‌اندازی این مرکز، آموزش‌های غیرحضوری به دو صورت «مجازی» و «مکاتبه‌ای» صورت می‌گرفت؛ اما از سال 95 پس از انتقال طلاب به مرکز آموزش‌های غیرحضوری و فراهم شدن زیرساخت‌های فنی و فناورانه، پذیرش طلاب مکاتبه‌ای متوقف و باقیمانده طلاب مکاتبه‌ای، به غیر از تعداد محدودی، با شیوه «غیرحضوری مجازی» به تحصیل ادامه داده‌اند.
لذا در حال حاضر، در این مرکز تدریس و انتقال مطالب، صرفا به شیوه «غیرحضوری مجازی» ارائه می‌شود. در این شیوه از دو روش تعاملی «برون‌خط» و «برخط» استفاده می‌شود:
یک. روش تدریس برون خط:
تدریس‌های ضبط شده توسط مرکز آموزش‌های غیرحضوری از اساتید مبرّز و طراز اول، در اختیار طلاب قرار می‌گیرد. در بسیاری از موارد، ملحقاتی از قبیل مقدمه درس، شرح نوشتاری، نمودار و چکیده مطالب به آن اضافه می‌شود و این مجموعه در قالب یک بسته آموزشی الکترونیکی (اِسکورم) ـ که امکان بازبینی و رفع اشکالات و نواقص را دارا است و در مراحل مختلف، ارتقا می‌یابد ـ از طریق سامانه مرکز غیرحضوری در اختیار طلبه قرار می‌گیرد. به این ترتیب یکی از ویژگی‌های مهم آموزش الکترونیک این است که طلاب می‌توانند از تدریس‌های برتر و غنی‌شده در هر زمان و مکانی که برای طلبه امکان‌پذیر است استفاده کنند و خواهران محترم می‌توانند با مدیریت زمان، به سایر وظایف خانوادگی و اجتماعی خویش بپردازند.
به منظور بالابردن کیفیت تحصیل و کنترل روند تحصیلی طلاب، در پایان هر جلسه‌ی تدریس، چند سؤال استاندارد طراحی شده، که کسب نمره کافی در این آزمون، شرط ورود به جلسه بعدی تدریس است. به این ترتیب ضمن نظارت بر استمرار تحصیل طلاب، هر طلبه برای هر درس یک واحدی تقریبا در 16 امتحان کوچک شرکت کرده و در مجموع با حدود 80 سؤال استاندارد آشنا شده و پاسخ داده است. در انتها نیز فقط به طلابی حق شرکت در امتحان پایان نیمسال داده می شود که بسته آموزشی هر درس را به تعداد معین گذرانده باشند. نمره فعالیت کلاسی نیز به طلابی که بیش از تعداد الزامی، جلسات تدریس را گذرانده باشند اعطا می‌گردد.
کلاس‌های رفع اشکال:
با توجه به اینکه یکی از کاستی‌های آموزش به روش مجازی برون خط، عدم دسترسی مستقیم به استاد است، برای رفع این مسأله، کلاس‌هایی با عنوان «رفع اشکال» طراحی شده که توسط اساتید اداره می‌شوند و طلاب از طریق سامانه و در زمان‌های مشخص به صورت برخط با اساتید در ارتباط هستند. در این کلاس‌ها سؤالات و اشکالات طلاب به صورت متنی (و در صورت لزوم، صوتی) مطرح می‌شود و اساتید محترم با در اختیار داشتن ابزارهای مختلف (توضیح شفاهی، تایپ مطالب، به اشتراک گذاردن فایل‌های محتوایی و...) به تبیین مطالب و رفع اشکالات می‌پردازند.
دو. روش تدریس برخط:
کلاس‌های مرتبط با دروس پژوهش‌محور و مهارتی به صورت برخط و تعاملی ارائه می‌گردد. در کلاس‌های کارگاهی، اساتید و طلاب از طریق سامانه این مرکز به‌طور مستقیم در ارتباط صوتی (بدون تصویر) بوده و همانند کارگاه حضوری به اموری از قبیل پرسش و پاسخ و بررسی تحقیقات به صورت تعاملی پرداخته می‌شود. برنامه برگزاری این کلاس‌ها در ابتدای سال در اختیار طلاب قرار داده می‌شود تا از همان ابتدا با توجه به آن انتخاب واحد نموده و برنامه خود را برای شرکت در آنها تنظیم نمایند.
کلاس‌های برخط کارگاهی و رفع اشکال، ضبط شده و امکان استفاده مجدد از آنها فراهم است. هم‌چنین محتوا و روش تدریس و اداره کلاس‌ها توسط کارشناسان مرکز، مورد بررسی و ارزیابی مستمر قرار می‌گیرد.
سنجش تحصیلی
ارزشیابی تحصیلی طلاب بر اساس جدول ابلاغی معاونت آموزش مرکز و همانند طلاب حضوری انجام می‌پذیرد. پس از ابلاغ محدوده امتحان و طراحی سؤالاتِ آزمون‌های میان نیمسال و پایان نیمسال توسط اساتید، آزمون‌ها توسط کارشناسان ارزیاب مورد بررسی علمی قرار گرفته و پس از بازبینی ویرایشی و نهایی‌سازی، در قالب آزمون قرار می‌گیرد.
امتحانات میان نیمسال به صورت برخط و از طریق سامانه غیرحضوری، با امنیت کامل برگزار می‌گردد و بلافاصله پس از برگزاری، به وسیله سامانه آزمون (بدون نیاز به نیروی انسانی) تصحیح، و نمرات ثبت می‌شود.
امتحانات پایان نیمسال به صورت حضوری (در مدارسی که از طریق سامانه به طلاب معرفی می‌شود و طلاب، مدرسه مورد نظر خود را انتخاب می‌کنند) همانند طلاب حضوری، برگزار می‌شود. سؤالات و پاسخنامه آزمون پایانی توسط این مرکز از طریق سامانه مدیریت آزمون به مدارس ارسال می‌گردد و پس از برگزاری آزمون در حوزه‌های امتحانی مشخص شده، پاسخ‌نامه‌ها اسکن و از طریق سامانه بازگردانده می‌شود تا توسط اساتید تصحیح گردد.
امتحانات شفاهی نیز به دو شیوۀ «حضوری» با حضور در مدارس محل آزمون، و «غیرحضوری برخط» از طریق سیستم با حضور اساتید و با ضریب امنیت کامل‌تری برگزار می¬شود. آزمون‌های شفاهی غیرحضوری برخط ضبط می‌شود تا امکان رسیدگی و بازبینی‌های مورد نیاز بعدی فراهم باشد.
تحقیقات دروس: طبق جدول ارزشیابی ابلاغی معاونت آموزش مرکز، بخشی از نمره بعضی از دروس، به تحقیقات طلبه در آن درس تعلق می‌گیرد. به لطف الهی این مرکز توانسته است با برنامه‌ریزی و تمهیدات معین و منظم، تحقیقات این دروس را در دستور کار طلاب قرار داده و آنها را دریافت، تصحیح و نمره‌گذاری نماید.
رعایت کامل و عدم حذف محتوای آموزشی: ویژگی‌های تحصیل مجازی موجب گردیده است که سرفصل‌های مصوب به‌طور کامل آموزش داده شود و هیچ نیازی به حذف برخی از مباحث نباشد. هم‌چنین شفافیت فرایندهای سنجش و عدم استقلال اساتید در طراحی و تصحیح آزمون، حاشیه‌های احتمالی در امتحانات طلاب حضوری را منتفی نموده است.
اقدامات مرکز غیرحضوری در زمینه پژوهش، در قالب دو محور قابل ارائه است:
الف) پژوهش‌های تحصیلی:
مرکز آموزش‌های غیرحضوری در هر نیمسال با توجه به جدول ارزشیابی، دروس پژوهش‌محور را تفکیک نموده و برنامه‌ریزی‌های لازم جهت آموزش مهارت‌های پژوهشی را آغاز می‌کند. در سامانه آموزش مجازی، کلیه فعالیت‌های زمان‌مند مرتبط با دروس پژوهش‌محور، در قالب یک تقویم پژوهشی ارائه می‌شود. این تقویم، با هدف الزام استاد به ارائه طرح درس در آغاز نیمسال و انجام منضبط تدریس و نیز ایجاد امکان مدیریت زمان و برنامه‌ریزی مؤثر برای طلاب، تدوین می‌گردد.
بدین ترتیب، طلبه از ابتدای نیمسال به طور دقیق در جریان نوع فعالیت دروسی که انتخاب واحد کرده است قرار می‌گیرد. حتی المقدور تلاش می‌شود تمام فایل‌های محتوایی لازم برای ارتقای معلومات علمی فراگیران و هم‌چنین انجام فعالیت‌های هر درس، از ابتدای نیمسال و هم‌زمان با شروع کلاس‌های کارگاهی ذیل درس قابل مشاهده و دریافت باشد. هم‌چنین بر اساس محتوای دروس پژوهش‌محور، از اساتید مبرّز دعوت شده و توجیهات لازم در زمینه ضوابط خاص تدریس برخط کارگاهی، به ایشان ارائه می‌گردد.
سامانه آموزش مجازی در راستای پیشبرد اهداف پژوهشی خود، به گونه‌ای نظام‌مند، دقیق و سریع، ماژول‌های «حضور و غیاب»، «تحقیق»، «تکلیف» و «اعتراض (به نمره تحقیق و تکلیف)» را طراحی و اجرا نموده است. در این ماژول‌ها، مجموعه‌ای از انواع فرایندهای پژوهشی، از قبیل ثبت و جمع‌بندی میزان حضور و غیاب در کلاس‌های برخط، ارائه موضوع تکالیف ایستگاهی و تحقیقات، انتخاب موضوع توسط طلبه، ثبت بازخورد متنی و نمره توسط استاد پژوهشی، ثبت اعتراض به نمره و پاسخ اعتراض، به صورت سیستمی و زمان‌مند اجرا می‌گردد. با توجه به گزارش‌های آماری، این ماژول‌ها کارآمدی و بهینه‌سازی فرایندها را افزایش داده و با وجود کثرت فعالیت‌ها، باعث کاهش نیروی انسانی و افزایش بهره‌وری شده است.
افزون بر تمامی تمهیدات مرکز آموزش‌های غیرحضوری در عرصه پژوهش تحصیلی طلاب، امکانات متنوعی جهت برقراری ارتباط علمی بین استاد و طلبه ایجاد شده است. در این زمینه، علاوه بر امکانات تعاملی مختلفی که در کلاس‌های کارگاهی برخط وجود دارد، روش‌های ارتباطی دیگری نیز اجرا شده که به اجمال اشاره می‌گردد: امکان ارسال پیام خصوصی از طریق صفحه خانگی طلبه برای اساتید؛ امکان ارتباط از طریق ایمیل سازمانی تعریف شده برای اساتید؛ ایجاد گروه پرسش و پاسخ برای هر درس پژوهش‌محور در کوثرنت؛ امکان بارگذاری انواع محتوا و اطلاعیه پژوهشی برای اساتید و کارشناسان پژوهشی در بخش «تالار اخبار» هر درس.
ب) پژوهش‌های پایانی:
از سال 95 به بعد تغییرات قابل ملاحظه‌ای در نحوه تمشیت امور طلاب رخ داده است؛ به‌ویژه اینکه امور طلاب به‌جای مدارس به مرکز غیرحضوری واگذار گردید. نمود خدمات انجام شده و اتخاذ رویکردهای مناسب در زمینه کاهش طول دوره طلاب غیرحضوری، در سامانه آموزش قابل مشاهده است. اطلاعات مقالات پایانی اتمام یافته نیز در سامانه فراخوان‌های پژوهشی ثبت می‌گردد.
مهم‌ترین اقدامات معاونت پژوهش در عرصه پژوهش‌های پایانی به شرح ذیل می‌باشد:
• ارائه راهنمایی‌های فرایندی و مشاوره‌های علمی ـ پژوهشی به طلاب؛
• پیگیری امور اجرایی بیش از 500 پایاننامه از مرحله درخواست موضوع تا برگزاری جلسه دفاع در هر نیمسال؛
• رسیدگی به وضعیت 300 پایان‌نامه‌ی در معرض تمدید سنوات یا بازپذیری در هر نیمسال؛
• برگزاری حدود 280 جلسه دفاعیه در هر سال تحصیلی؛
• شناسایی و جذب اساتید متخصص و پژوهش‌محور؛
• رصد مداوم پرونده طلاب و عملکرد اساتیدِ ثبت‌شده در سامانه پایاننامه؛
• معرفی اساتید فعال و بومی به طلاب، جهت دسترسی بهتر؛
• تشکیل مستمر کارگروه‌های علمی (سه جلسه در هفته)؛
• بررسی و تصویب طرح‌های پژوهشی طی یک تا سه هفته؛
• ایجاد پل ارتباطی میان طلاب و اساتید کارگروه‌های علمی جهت انتخاب موضوع و تنظیم ساختار پایاننامه؛
• پیگیری امور پژوهشی تحقیقات و مقالات پایانی سطح دو (سالانه حدود 550 مقاله)؛
• ثبت اطلاعات مقالات و تحقیقات پایانی سطح دو در سامانه فراخوان‌های پژوهشی.
مرکز آموزش‌های غیرحضوری به مثابه یک حوزه علمیه با تمام مؤلفه‌های لازم در آن است؛ از جمله مدیریت امور تربیتی و فرهنگی طلاب غیرحضوری. بر اساس گزارش‌های متعددی که در این زمینه ارائه شده است، این مرکز، توجه به مقوله‌های تربیت اخلاقی و فعال کردن طلاب در زمینه‌های متنوع فرهنگی و تبلیغی را از اهم مأمویت‌های خود می‌داند و در این راستا ـ به رغم وجود محدودیت‌ها ـ اقدامات متنوع و مبتکرانه‌ای انجام داده است که برخی از آنها در سطح مدارس علمیه خواهران، کم‌نظیر و حتی بی‌نظیر بوده است. بهره‌مندی از بسترهای جدید فناورانه در ارائه فراگیر خدمات فرهنگی و تربیتی، این قابلیت را فراهم آورده است که به شکلی نظام‌مند و در قالبی یک‌پارچه و متمرکز، راهبری‌ها و آموزش‌های فرهنگی به عموم طلاب غیرحضوری، قابل ارائه باشد.
برخی از مهم‌ترین فعالیت‌ها طی سال‌های اخیر بدین شرح می‌باشد:
• ارائه مطالب فرهنگی، تربیتی، سیاسی و ... در سایت مرکز آموزش‌های غیرحضوری و سایت معاونت فرهنگی و وبلاگ معاونت فرهنگی؛
• ارائه دروس اخلاق اساتید برجسته به‌صورت برخط و برون‌خط؛
• بارگذاری هفتگی مطالب اخلاقی در صفحه شخصی طلاب، وبلاگ، سایت و گروه های فرهنگی غیرحضوری، و نیز در تابلوهای ساختمان مرکز؛
• تولید نوشته‌های فرهنگی، متناسب با حوادث و موضوعات روز؛
• تولید ویژه‌نامه های تربیتی و مناسبتی و بارگذاری در وبلاگ و سایت معاونت فرهنگی؛
• تولید کلیپ‌های اخلاقی و بارگذاری آن در گروه فرهنگی تربیتی، سایت معاونت و قبل ار شروع کلاس‌های زبان؛
• برگزاری دوره های فرهنگی ـ مهارتی از قبیل: فاطمه شناسی؛ مهدویت؛ تفسیر آیات برگزیده؛ معارف اربعین به زبان‌های عربی، انگلیسی و اسپانیایی؛
• برگزاری دوره‌های آموزش زبان‌های خارجی (عربی، انگلیسی و اسپانیایی) به صورت برخط؛
• راه‌اندازی وبلاگ به سه زبان عربی، انگلیسی و اسپانیایی توسط زبان آموزان؛
• راه‌اندازی گروه‌های متعدد فرهنگی در کوثر نت؛
• تشکیل گروه‌های تهذیبی کوثر با عضویت 40 نفر از طلاب هر استان؛
• پاسخگویی به نظرات و سؤالات فرهنگی ـ تربیتی طلاب در سامانه‌های مرتبط.
پشتيباني، تولید و اقدام جهت همگام‌سازی فناورانۀ امکانات مجازی مورد استفاده در مركز آموزش‌هاي غيرحضوري، از وظایف واحد فناوری است. هم‌چنین راهنمایی طلاب و کمک جهت رفع نیازهای فنی آنها بر عهده این بخش می‌باشد.
این مرکز وظایف محوله را از طریق سامانه‌های مختلف موجود انجام می‌دهد که عبارت‌اند از: سامانه اطلاع رسانی؛ سامانه نظر سنجی؛ سامانه آموزش (انتخاب واحد، انتخاب حوزه امتحان شفاهي و کتبی، ثبت نمرات و....)؛ سامانه پژوهش (راهبری فرآيند اجرايي پايان‌نامه‌ها، تحقيقات پاياني و...)؛ سامانه مديريت آزمون؛ سامانه آموزش مجازی (شامل: پیکره‌بندی و سینک انتخاب واحد، ماژول جلسات برخط در بستر سامانه ادوب، ماژول حضور و غياب در كلاس‌هاي كارگاهي برخط، ماژول اسکورم، ماژول تکلیف، ماژول تحقیق، ماژول آزمون تستي برخط، ماژول آزمون شفاهي برخط).
از جمله مزایای استفاده از فناوری‌های نوین در فرایندهای تحصیلی، قابلیت کنترل‌های گسترده و دقیق‌تر اقدامات، قابلیت کنترل گروه‌های پرحجم طلاب، ثبت فرایند اقدامات مرکز و طلاب و در نتیجه امکان بررسی اتفاقات و اعتراضات، منتفی شدن مداخلات فردی و عدم اشتباهات انسانی می‌باشد.
