پایگاه اطلاع‌رسانی مركز آموزش‌های غیرحضوری

به همت معاونت پژوهش مرکز آموزش های غیر حضوری حوزه های علمیه خواهران شصت و ششمینپیش نشست علمی از سلسله نشست های "کنگره بین المللی اندیشه های قرآنی امام خامنه ای (مدظله العالی)" با عنوان: "آشنایی با سیره و اندیشه های قرآنی مقام معظم رهبری (دام ظله) " با حضور حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای مهدی ندائی، مدرس حوزه و دانشگاه و مسئول نشست های علمی کنگره در روز چهارشنبه 20 اردیبهشت 1402 ساعت 12:30 به صورت برخط برگزار گردید.

حجت الاسلام و المسلمین ندائی جلسه را با تعیین دو محور اصلی آغاز کرد و بیان داشت: محور اول این نشست "معرفی اجمالی شخصیت قرآنی مقام معظم رهبری (مدظله العالی)" است و محور دوم "آشنایی با کنگره بین‌المللی اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای (دام‌ظله)" می باشدکه قرار است در آبان ماه در چندین استان و همچنین چندین کشور خارجی تشکیل شود.

مصداقی اتمّ در جهاد تبیین

ایشان با معرفی اجمالی شخصیت مقام معظم رهبری و ضرورت آن و سپس مولفه های شخصیت نورانی معظم له اظهار داشت: یک وظیفه ما تبیین نسبت به خود قرآن کریم و حضور قرآن در ساحت های مختلف فردی و اجتماعی زندگی است و نیز مبحث سبک زندگی قرآنی که بحث مستقل و لازمی است که باید به آن بها داد و توجه کرد تا این خلأ در زندگی فردی و اجتماعی ما برطرف شود. یک وظیفه تبیینی هم در این دوران پر فتنه نسبت به نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به عنوان سربازان این نظام است که متاسفانه مغفول واقع شده است. غفلت از این وظیفه جزو تذکرات و تاکیدات مقام معظم رهبری است که از سال 1395 در دیدار با دانشجویان بیان فرمودند. طبق فرمایش معظم له دشمن در راس نقشه هایش تبلیغات بر علیه نظام مقدس جمهوری اسلامی را دارد و تخریب می کند.

طبق گفته این استاد حوزه و دانشگاه، در آمار معتبر اعلام شده از طرف مسئولین امنیتی کشور و مشاهدات ما در کف میدان با علم حضوری، تقریبا بیش از 90 درصد تخریب ها نسبت به خود شخصیت رهبر انقلاب است. از سال 1368در بحرانی ترین منطقه جهان یعنی منطقه غرب آسیا، در بحران های داخلی، مسائل خارجی، دوران سازندگی، فضای مجازی و فتنه های 87 و 88 و 98 و 1401 تا جریان های خارجی و قضیه افغانستان، جنگ 25 روزه و هشت روزه غزه و تقابل با فتنه داعش و النصره سوریه، راهکارها و نظرات مقام معظم رهبری برای فرماندهان نخبه ای همچون سردار سلیمانی رهگشا و چاره گر بوده است. هر کدام از این متغیرهایی که اتفاق افتاده چه داخلی و چه در ابعاد بین المللی، می تواند گریزی برای شناخت شخصیت ایشان باشد. در این امپراطوری رسانه ای که خبرها با سرعت منتشر می شود، طبق آمار رسمی و ثبت شده، حجم قابل توجه و وسیعی از خبرها در راستای تخریب شخصیت مقام معظم رهبری است. از این رو تبیین اندیشه های مقام معظم رهبری، یقینا مصداق اتمّ جهاد تبیین است و این وظیفه ماست و باید به آن عمل شود.

منظومه فکری  و نظریه های قرآنی مقام معظم رهبری

حجت الاسلام و المسلمین ندائی خصوصیات شخصیتی مقام معظم رهبری را، داشتن منظومه فکری دانست. در مباحثی نظیر بحث تاریخی انسان 250 ساله از قبل از انقلاب، این شاخصه را می توان مشاهده کرد. در بحث خانواده و اخلاق و تمامی این موضوعات، با جمع بندی این مباحث، محور و عقبه این نظام فکری مستقیم یا با واسطه به قرآن بر می گردد و لازم است به این محور فکری توجه خاص شود. علاوه بر موارد متعددی که از کلام الهی استفاده می شود، گاهی از آیه ای استفاده نمی کنند؛ لکن رویکرد رویکرد قرآنی است و می تواند راهکار پژوهشی ارزشمندی برای پژوهشگر باشد. البته در این مساله هدف اصلی گریز و بهانه ای برای توجه به قرآن است.

استاد ندائی در ادامه سخنان خود اظهار داشت: روش تفسیری که چه بسا بهتر است بگوییم "نظریه های قرآنی" ایشان، شامل روش های معتبر قرآنی، از قبیل قرآن به قرآن، تفسیر روایی، تفسیرعقلی، تفسیر علمی و تفسیر اشاره ای است. گرایش ایشان شامل تربیتی اخلاقی و تفسیر اجتماعی و سیاسی است. طبق تحقیقاتی که انجام شده، ایشان در روش قرآن به قرآن متاثر از علامه طباطبائی (ره) است؛ در تفسیر سیاسی متاثر از امام خمینی (ره) و در تفسیر اجتماعی متاثر از تفسیر "المنار" رشید رضا و تفسیر "فی ظلال القرآن" سید قطب است. تفسیر فی ظلال سید قطب، با رویکرد اجتماعی و تحت تاثیر اندیشه های سید جمال بود و نظریه «بُعد من القرآن» را مطرح کرد؛ یعنی علت عقب افتادگی شرق را دوری از قرآن بیان نمود و احیاگری را آغاز نمود. در نتیجه تلاش های سید جمال، محمد عبده به عنوان شیخ الازهر و مفسر بزرگ مصر، شاگردهای زیادی پرورش داد و یک جریان تفسیری و قرآنی قوی در کشورهای اسلامی با رویکرد اجتماعی و با رویکرد بازگشت به قرآن برای تحول برپا کردند. مقام معظم رهبری به این مساله بسیار پایبند هستند و در آثارشان می توان به وضوح این مساله را مشاهده کرد.

جناب آقای مهدی ندائیمسئول نشست های علمی کنگره بین المللی اندیشه های قرآنی امام خامنه ای (مدظله العالی) همچنین یادآور شد: از سال 1347 که معظم له جلسات قرآن خود را به صورت جلسات علنی برگزار می کردند، عمده مخاطبان در آن جلسات جوان ها بوده اند. در آن شرایط رژیم پهلوی، جوان ها مشتاق تفسیر اجتماعی ایشان بودند و در آن شرایط مشکلات جامعه را با تفسیر اجتماعی و به‌روز و زنده از قرآن حل می کردند. با دستگیری ایشان وقفه ای ایجاد شد و مجددا پس از آزادی، ادامه مباحث قرآنی در مسجد امام حسن (ع) ادامه داشت.

 ایشان احیا کننده بسیاری از مباحث قرآنی هستند. جهاد تبیین، جهاد کبیر و واژه هایی که از دل قرآن کریم احصا می شود و بیرون می آید، بحث های بسیار کاربردی و کارآمد در جامعه امروز که صرفا شعار گونه نیستند و توسط ایشان در جامعه مطرح شده است.  

نظریه ابتنای علوم انسانی بر قرآن کریم

یکی از مهمترین بحث هایی که در اندیشه مقام معظم رهبری دیده می شود، بحث تحول در علوم انسانی است. بحث تحول در علوم انسانی یکی ار دغدغه های مهم معظم له است. در این حیطه سه نظریه وجود دارد:

 1. نظریه آیت الله مصباح یزدی: ایشان نظریه "جهت دهی به مبانی و اهداف علوم انسانی بر اساس آموزه های دین و فلسفه اسلامی" را  بیان می کنند. از آنجا که علوم انسانی مستقیم در تغییر فرهنگ مردم نقش دارد، همه علوم اسلامی چه آگاهانه و چه غیر آگاهانه مبتنی بر فلسفه خاصی هستند و تضاد میان علوم انسانی مولود اختلاف فلسفه ها است. پس محور تحول در علوم اسلامی تحول فلسفی است و با عرضه فلسفه اسلامی باید علوم انسانی را متحول کرد.

2. نظریه آیت الله جوادی آملی: ایشان معتقدند که ما نه علم اسلامی داریم نه غیر اسلامی و نه سکولار. ایشان علم را مجموعه ای از مسائلی که در آن محمولات برای موضوعات اثبات می شود می دانند و معتقدند ما نیازمند اتحاد علم و دین هستیم. ایشان اعتقادی به علوم طبیعی ندارند و معتقدند اینها علوم خلقت شناسی و مخلوق شناسی هستند و اینکه بر این مبنا علوم انسانی را باید دنبال کرد.

3. نظریه مقام معظم رهبری: ایشان نظریه ابتناء را مطرح می کنند و اعتقاد دارند که بازسازی علوم انسانی بر اساس قرآن اتفاق خواهد افتاد. یعنی جهت دهی علوم انسانی چه در اقتصاد، چه روانشناسی و... بر اساس قرآن کریم باید اتفاق بیافتد. این مبنا دارای مـؤلفاتی است؛ در موضوع و مبنای "ابتنای علوم انسانی بر اساس قرآن کریم"، مبانی نظریه هم شامل عناصر، هم مبانی و هم روش ها است که همه مشخص هستند. مقام معظم رهبری معتقدند که علوم انسانی فعلی ترجمه غرب است و بر اساس مبانی اومانیسم و سکولاریسم بحث می شود؛ لکن هدایت قرآن، هدایتی عام است و شامل همه علوم می شود و در مبانی، اهداف و غیره اثر دارد. علوم انسانی بر اساس قرآن باید بازسازی شود تا خطاناپذیر باشد. به عبارتی روش، روش میان رشته ای است. این نظریه دارای مبانی خاصی است و بر اساس آن مرجعیت علمی قرآن را قبول می کنند و نُه تقریر نیز وجود دارد که در جای خودش باید بحث شود.

این استاد حوزه و دانشگاه، ویژگی های نگاه تفسیری رهبر معظم انقلاب را بدین بیان دسته بندی کرد: نوآوری در تفسیر اجتماعی و تفاسیر ایشان، ساماندهی به نظریه افاده جری و تطبیق علامه، دقت نظر در مباحث تفسیری صاحب مجمع البیان شیخ طبرسی و همچنین تفسیر الکشاف زمخشری، استفاده از تمثیل، بحث های جامعه شناسی، روانشناسی، قواعد و احکام الهی، سنت های الهی، سبب نزول، تعمیم بخشی به مفاهیم و همچنین التأسیس اولی من التأکید.

آشنایی با کنگره بین المللی اندیشه های قرآنی امام خامنه ای

مسئول نشست های علمی کنگره بین المللی اندیشه های قرآنی امام خامنه ای (مدظله العالی) در محور دوم نشست تاکید نمود: آنچه بیان شدمی تواند سرفصلی هایی برای نشست باشد و همچنین مشتاقان پژوهش در این زمینه در هر یک از سرفصل های تعیین شده برای کنگره می توانند کار کنند و آثار علمی و تخصصی تدوین و ارائه دهند.

طبق گزارش جناب آقای ندائی، ساختار سازمانی کنگره دارای سه مرکز میزبان است؛ شامل جامعة المصطفی العالمیه، مرکز نشر آثار مقام معظم رهبری و دانشگاه آزاد اسلامی، با بیش از100 مرکز همکار داخلی و خارجی که پای کار هستند. امیدواریم این کنگره، یکی از بزرگترین کنگره های تاریخ نظام جمهوری اسلامی باشد. کارگروه های متعددی تدوین شده و متقاضیان شرکت در کنگره می توانند در کارگروه های مورد نظر و براساس محورهای همایش موضوع مورد نظر خود را مشخص کنند. کارگروه های تفسیر و علوم قرآنی، تدبر در قرآن، روش شناسی، قرآن و علوم، مرجعیت علمی و مطالعات میان رشته ای، ترجمه حفظ و فنون قرائات، قرآن و اهل بیت (ع)، زن و خانواده. جالب است بدانید که رهبر انقلاب " نظریه ابتنای علوم انسانی بر محوریت قرآن" را در دو جا بیان می کنند و هر دو بار هم در بین بانوان بوده است. یعنی اهتمام دارند که بانوان پژوهشگر و اهل علم بر این قضیه نظر داشته باشند. به نظر می رسد که طرح این مساله طی دو سخنرانی در بین بانوان موضوعیت داشته باشد. تمدن اسلامی، سبک زندگی قرآنی، سیره و فعالیت های مقام معظم رهبری در حوزه قرآن کریم، هنر و رسانه، فقه و شعارهای انقلاب اسلامی از محورهای کنگره است که امیدواریم طلاب غیر حضوری نیز بر اساس این محورها در همایش شرکت کنند.

مسئول نشست های علمی کنگره همچنین گفت: به منظور سهولت دسترسی پژوهشگران به منابع،  ویرایش چهارم منابع شناخت با 197 کتاب، 65 مقاله، 70 پایان نامه، 21 سایت،34 نرم افزار و 8 همایش معرفی شده است. این کتاب هم در سایت و هم در کانال کنگره وجود دارد. 700 ریز موضوع در کتابی قرار داده شده و در صورت تمایل پژوهشگران می توانند از آن ریز موضوعات نیز استفاده کنند. تاکنون بیش از 1000 نفر در سایت ثبت نام کرده اند. از نقاط قوت کنگره این است که بیش از 50 نشریه و 20 مجله علمی تخصصی و 20 مجله علمی ترویجی اعلام آمادگی کرده اند که طی ویژه نامه ای و یا در خود نشریات از آثار پژوهشگران استفاده کنند.

ایشان در پایان اظهار امیدواری نمود شاهد آثار خوبی از شرکت کنندگان در این نشست باشیم که در کنگره بین المللی اندیشه های قرآنی امام خامنه ای (مدظله العالی)  ارائه گردد.

* آدرس سایت کنگره بین‌المللی اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای (دام‌ظله):

http://hamayesh.miu.ac.ir/khamenei/fa/

* آدرس کانال کنگره بین‌المللی اندیشه‌های قرآنی امام خامنه‌ای (دام‌ظله):

https://eitaa.com/khamenei_qorani

* مهلت ارسال چکیده:به اطلاع عموم پژوهشگران محترم می‌رساند؛ نظر به استقبال و تقاضای علاقه‌مندان جهت تمدید مهلت ارسال چکیده به کنگره بین المللی اندیشه های قرآنی امام خامنه‌ای (دام‌ظله) و بر اساس تصمیم کمیته‌ی علمی این همایش، مهلت ارسال چکیده به همراه مقالات تا پایان خرداد ماه مشخص شد.برای ارسال آثار خود به سایت کنگره مراجعه نموده ثبت‌نام نمایید و تا موعد مقرر چکیده و اصل مقاله خود را در سایت بارگذاری فرمایید.