پایگاه اطلاع‌رسانی مركز آموزش‌های غیرحضوری

در سال‌هايي نه چندان دور که انقلاب اولين روزهاي تولدش را مي‌گذراند، دشمنان نهضت اسلامي ملت ايران با همه توان به ميدان آمده بودند تا اين حرکت نوپا را در نطفه خفه کنند. از سويي ديگر يکي از الزامات انقلاب، تغييرات بنيادين در ساختار و نهادهاي نظام سياسي بود که اين دگرگوني موجب آن ‌شد تا زمان استقرار ساختار جايگزين، با نوعي بي‌ثباتي و ناامني درجامعه روبرو باشيم. به همين خاطر بود که در آن ايام روزي نبود که خبري از توطئه و بلوايي جديد به گوش نرسد و عده‌اي به جرم خيانت و خرابکاري و وابستگي به دشمن دستگير نشوند.
و در اين شرايط بود که دفاع مردمي از انقلاب اسلامي که پيش از اين نيز ضرورت آن احساس مي‌شد در قالب تشکيلاتي به نام بسيج تجلي عيني يافت. بسيج با توجه به ويژگي‌هايي که داشت بسيار به کار نظام آمد و درحل بسياري از بحران‌ها نقش آفرين بود.
مهمترين ويژگي بسيج را مي‌توان در بي‌بديل و منحصر به فرد بودن آن دانست كه مشابه آن را در ديگر نظامهاي سياسي غيراسلامي نمي‌توان يافت. در ديگر كشورها نيز هرچند اجتماعاتي مردمي شكل گرفته اند در نگاه اول شبيه به مجموعه بسيج بنظر مي رسند، اما با مرور ويژگي‌هاي بسيج در ادامه مشخص مي‌گردد كه تفاوت‌هاتي مبنايي حتي در نشانه‌هاي ظاهري ميان اين مجموعه ها با تشكل بسيج در نظام اسلامي وجود دارد.
شايد مهمترين وي‍‍ژگي نهاد بسيج را بتوان در مكتبي بودن آن دانست. بدين معنا كه مبتني بر آموزه هاي مكتب تشيع و اسلام ناب محمدي(صلي الله عليه وآله)شكل گرفته است. در اين مجموعه شاخصه هدفگذاري، سازماندهي، مديريت، تعيين صلاحيت، عضوگيري و ... آموزه‌هاي اسلامي بوده و چه در مرحله تاسيس و چه در مرحله تداوم و تحول تنها از آموزه‌هاي اسلامي الگو برداري شده است.
ويژگي ممتاز ديگر مجموعه بسيج، جهادي بودن آن است. رهبر معظم انقلاب اسلامي در تبيين ماهيت اقدامات جهادي و تفاوت آن با ديگر اقدامات مشابه در بازديد از پژوهشكده‏ي رويان‏ مي‌فرمايند: «جهاد با جهد و تلاش از لحاظ ريشه يكي‏اند؛ يعني در آن معناي جهد و كوشش وجود دارد؛ اما جهاد فقط اين نيست؛ جهاد يعني مبارزه؛ مبارزه‏ي در همين اصطلاح متعارف فارسي امروز ما. مبارزه انواع و اقسامي دارد: مبارزه‏ي علمي داريم، مبارزه‏ي مطبوعاتي داريم، مبارزه‏ي سياسي داريم، مبارزه‏ي اقتصادي داريم، مبارزه‏ي نظامي داريم، مبارزه‏ي آشكار داريم، مبارزه‏ي پنهان داريم؛ اما يك نقطه‏ي مشترك در همه‏ي اين‏ها وجود دارد و آن اينكه در مقابلِ يك خصم است؛ در مقابلِ يك مانع است. مبارزه با دوست معني ندارد؛ مبارزه در مقابلِ يك دشمن است.»
با اين تعريف از اقدام جهادي بسيج را مي‌توان مصداق کامل تشکلي دانست که با محوريت اقدام جهادي شکل گرفته است و اگر ماموريتهاي جهادي از آن گرفته شود فلسفه و موضوعيت خود را از دست خواهد داد.
ويژگي ممتاز ديگر مجموعه بسيج، فراگير بودن آن است. بدين معنا كه بسيجي بودن در قالب‌هاي تنگ سازماني نمي‌گنجد. همه اقشار از زن و مرد و پير و جوان، همه اقوام از فارس و ترك تا لر وكرد و عرب و... مي‌توانند عضوي از مجموعه بسيج باشند. حتي مذهب نيز مانع پيش روي عضويت در بسيج نيست و از شيعه و سني تا مسيحي و زرتشتي مي‌توانند سبك زندگي بسيج را پذيرفته و به اردوگاه بسيجيان وارد شوند، همانطور كه در دوران دفاع مقدس شاهد حضور همه اين افراد جامعه بوديم.
ويژگي ممتاز ديگر تشکل بسيج، پويايي و شادابي و انعطاف پذيري آن است. اين ويژگي از آنجا ناشي مي‌شود که اغلب اعضاي بسيج را نوجوانان و جوانان تشکيل مي‌دهند که شادابي و طراوات و ايثار و از خودگذشتگي و ...  از ويژگي‌هاي سني آنان است. هنگامي که اين نيروي جواني با بهجت و طراوت ايمان و معنويت آميخته شد، مجموعه اي ممتاز شکل مي‌گيرد که مي‌تواند موتور محرک اجتماع در حرکت به سمت تعالي و پيشرفت باشد. همين غلبه و حاکميت روحيه جواني است که اقشار مختلف بسيج را که در آن علاوه بر نوجوانان و جوانان، پيران و ميان سالها نيز حضور دارند، شاداب و پراميد کرده و در مجموع تشکلي چالاک و پويا را خلق کرده است.
ويژگي ديگر تشکل بسيج فراسازماني بودن آن است. بدين معنا که اين مجموعه در عين حال که در چارچوب ساختار کشور داراي جايگاه مشخصي است، و در قالب مجموعه‌اي سلسله وار تعريف شده است، انعطاف وسيع در عضوگيري داشته و تمامي اقشار جامعه که مي‌توانند در آن عضو باشند. بدين منوال بسيج ساختاري منعطف و فراتر از سازمانهاي کلاسيک دارد.
با توجه به ويژگي‌هاي برشمرده منحصر بفرد بسيج بايد گفت که امروز نيز جمهوري اسلامي براي عبور از ميدان‌هاي سخت تا تحقق همه آرمان‌هاي انقلاب اسلامي بيش از گذشته نيازمند چنين مجموعه‌اي گرانبهاست. تنها با چنين خصوصياتي است که مي‌تواند اقتصاد مقاومتي را نهادينه کرد و از سد تحريم‌هاي دشمن گذشت. با اين نگرش مي‌تواند در جبهه هاي علمي گل کاشت و براي تحقق عدالت و پيشرفت گام‌هايي استوار برداشت.
به اميد آنکه ويژگي‌هاي بسيج در گذر زمان از گزند نسيان و استحاله در امان بماند و رنگ و بوي مجموعه بسيج که صبغه‌اي الهي است بر همه مجموعه‌هاي اجرايي و تصميم‌گيري کشور سايه افکند. چرا که به فرموده حکيم فرزانه انقلاب اسلامي «فرهنگ بسيجي است كه مي‌تواند بر همه‌ي تحولات اين كشور فايق بيايد و حركت اين كشور را تضمين كند»

منبع: سایت بصیرت