پایگاه اطلاع‌رسانی مركز آموزش‌های غیرحضوری

گرانی بنزین، رمز آشوب
مقام معظم رهبري مدظله العالي:
...یقیناً بعضي از مردم از این تصمیم یا نگران میشوند یا ناراحت میشوند یا به ضررشان است،یا خیال می کنند به ضررشان است،به هر تقدیر ناراضي میشوند، لکن آتش زدن به فلان بانک، این کار مردم نیست، این کار اشرار است؛ کار اشرار است، این را باید توجّه داشت. در یک چنین حوادثي معمولاً اشرار، کینه ورزان، انسان های ناباب وارد میدان می شوند، گاهي بعضي از جوانهاهم از روی هیجان با اینها همراهي میکنند و اینجور مفاسد را به بار مي آورند. این مفاسد هیچ مشکلي را درست نمیکند جزاینکه علاوه بر هر مشکلي که هست، ناامني را هم اضافه می کند. ناامني بزرگترین مصیبت برای هر کشوری است، برای هر جامعه ای است، اینها قصدشان این است.( 26 ابان 98)
همواره و در همه جای دنیا تغییر در قیمت بنزین اعتراضاتی را در پی دارد و بسیاری از کشورهای اروپایی نیز این بحران ها را پشت سر گذاشته و یا با آن درگیرند. دشمنان خارجی نیز از آنجا که می دانستند نظام جمهوری اسلامی ایران چاره ای جزاتخاذ چنین تصمیمی ندارد، در محاسبات خود مترصد چنین فرصتی بودند که اغتشاشات را در داخل خاک ایران دامن بزنند .
مصرف بالای انرژی در سال های اخیر به یکي از نقاط آسیب پذیر اصلي اقتصاد ایران در مقابله با فشارهای اقتصادی آمریکا تبدیل شده است. مصرف بي رویه،قاچاق گسترده و بي توجهي به هدر رفت این سرمایه ملي باعث شده است که عملا بخش عمده ای از درآمدهای کشور در این مسیر هزینه شود به گونه ای که یارانه پنهان بنزین به تنهایي بیش از 250 هزار میلیارد تومان در سال بوده که این رقم از کل درآمد ناشي ازصادرات نفت در بودجه بیشتر مي باشد.
از طرف دیگر سوءمدیریت اقتصادی از سوی مسئولین اجرایي باعث شده است مشکلات اقتصادی و معیشتي بخش قابل توجهي از مردم روز به روز بیشتر شده و آنها را نسبت به ادامه این روند نگران کند .
در این شرایط تصمیم شورای هماهنگي اقتصادی سه قوه باعث شد برخي از اقشار مختلف مردم نگراني خود را از این وضعیت ابراز دارند و نسبت به اصلاح قیمت بنزین اعتراض کنند ولیکن این موضوع بستری را فراهم کرده است که ضد انقلاب از این آب گل آلود بهره برداری کرده و هزینه هایي را به نظام و مردم تحمیل نماید. در این میان جریان اپوزیسیون داخلي با استناد به سایتها و شبکه های معاند و مبتني بر یک سری اخبار جعلي سعي کرده است که این تحرکات را به جریان ارزشي و منتقد دولت و از جمله بسیج و سپاه نسبت دهد.
برای درک بهتر موضوع باید چند موضوع را مد نظر داشت:
1 )ضرورت مدیریت مصرف سوخت
گزارش یارانه پنهان توسط رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور را مي توان اولین گزارش رسمي دانست که ارقام کلاني دراین رابطه را منتشر مي کرد. سازمان برنامه و بودجه اعلام کرد دولت سالانه بیش از 900 هزار میلیارد تومان یارانه پنهان پرداخت مي کند که سهم بنزین در این آمار، رقمي بالغ بر 250 هزار میلیارد تومان است. مضاف بر این، بنزین غیر از اینکه یارانه بالایي مصرف مي کند یکي از کالاهای ضروری و اساسي است که به هر نحو ممکن باید به آساني و فراوان در دسترس مردم قرار گیرد و لازمه آن ساخت پالایشگاه های جدید برای مصارف روز افزون است. از آنجا که بعد از راه اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس که روزانه بین 40 تا 45 میلیون لیتر بنزین تولید مي کند پروژه خاصي در این بخش طراحي نشده است و اگر هم استارت این کار بخورد یک فرایند حداقل سه ساله نیاز دارد، واردات بنزین از خارج در این شرایط اقتصادی، مسأله رابسیار پیچیده و بعضا با محدودیت های بودجه ای مواجه مي کند.
علاوه بر این یک سری ملاحظات دیگر هم وجود دارد که خود آنها عامل تشدید کننده و تسریع کننده در ضرورت تصمیم گیری در این باره شده است که به صورت اجمال به آنها اشاره مي شود. قاچاق سوخت دلیل عمدهای در اصلاح قیمت ها بود .
یارانه ای که بابت سوخت و به ویژه بنزین پرداخت مي شد سبب شده بود که اختلاف قیمت با فاصله زیاد بین ایران و کشورهای همسایه ایجاد گردد و عاملي باشد برای افزایش قاچاق سوخت و هدررفت منابع یارانه ای که دولت پرداخت مي کرد. ایران دومین کشور بنزین ارزان را در جهان دارد و این در حالیست که در کشورهای همسایه مانند ترکیه، پاکستان، آذربایجان عراق و افغانستان قیمت این کالا چند برابر است و بررسيها نشان ميدهد قیمت بنزین در ایران حداقل فاصله ای 4800 توماني با ارزانترین کشور همسایه دارد.ترکمنستان ارزان ترین بنزین پس از ایران را در میان همسایگان عرضه مي کند، قیمت بنزین در این کشور 5805 تومان است.
عدم توزیع مناسب یارانه بین دهکها عامل بعدی مي باشد.طبق آخرین گزارش سازمان برنامه و بودجه دهک بالای درآمدی به دلیل مصرف بیشتر تا 2۳ برابر بیشتر از سایر دهک ها از یارانه بنزین استفاده مي کنند .هدر رفت انرژی و مصرف بي رویه آن را مي توان از دیگر دلایل ضرورت تسریع در تصمیم گیری نحوه مدیریت سوخت به ویژه بنزین دانست.
2)عملکرد غیرکارشناسی دولت در گذشته براي مدیریت مصرف سوخت
عملکرد دولت در مدیریت سوخت در سال گذشته که متأثر از تحلیلهای سیاسي و جریاني بوده است به شدت مورد انتقاد کارشناسان و عامه مردم ميباشد. حذف عملي کارت سوخت در سال 94 از جمله تصمیمات غیرکارشناسي دولت بوده است.
در شرایطي که زیرساختهای لازم برای توزیع هوشمند سوخت فراهم شده بود تصمیم دولت در حذف ضرورت سوخت گیری با کارت سوخت شخصي باعث شد بسیاری از مردم کارت های سوخت را کنار گذاشته و در شرایط فعلي با مشکل سوخت گیری مواجه شوند و حتي برای خودروهای جدید کارت سوخت صادر نشد. در حالي که استفاده از کارت سوخت باعث شده بود میزان قاچاق این کالا تا حد زیادی کنترل شود، حذف فرآیند سهمیه بندی سوخت باعث شد روز به روز پدیده قاچاق سوخت گسترش یابد. این اقدام حتي دست مدیران برای پایش مصرف سوخت را هم بست و امکان هرگونه مدیریتي در مصرف سوخت را از بین برد. به موضوعات فوق باید هزینه های امنیتي، اقتصادی، رواني ناشي از سهمیه بندی سوخت را اضافه کرد؛ چرا که دولت گذشته یک بار همه این هزینه ها را پرداخت کرده بود و امروز دولت مجددا باید با میزان بیشتری این هزینه ها را پرداخت کند.
از دیگر تصمیمات غیرکارشناسي دولت، ثابت نگه داشته قیمت بنزین در طي چهارسال گذشته است. در حالي که بنا به دلایل مختلف، میزان تورم در سال های گذشته بسیار بالا بوده است و ارزش پول ملي به شدت سقوط کرده است، سیاست دولت در ثابت نگه داشتن قیمت بنزین باعث شده است در هر زماني که دولت مجبور به اصلاح قیمت آن بشود هزینه بیشتری را متحمل شود .به نظر مي رسد اگر دولت ضمن حفظ فرآیند سوخت گیری با کارت سوخت، قیمت آن را به صورت تدریجي ومتناسب با شرایط اقتصادی جامعه افزایش مي داد، مجبور نبود با اخذ این تصمیم باعث افزایش نگراني مردم شود.
3) سناریوهاي نظام در کنترل مصرف بنزین
در این شرایط سران سه قوه سناریوهای مختلفي را در کنترل مصرف سوخت پیش رو داشتند. اما همه سناریوها به چند نرخي شدن سوخت منتهي مي شد. اگرچه برخي از کارشناسان اصلاح همزمان قیمت سوخت اعم از بنزین و گازوئیل و یا قیمت های متفاوتي مانند قیمت 5000 توماني برای بنزین آزاد و .. را پیشنهاد داشتند ولیکن برای کاهش اثرات تورمي این اصلاح قیمت، مسئولین تصمیم گرفتند اولا اصلاح قیمت صرفا محدود به موضوع بنزین باشد و ثانیا درآمد حاصل از این اصلاح قیمت به صورت کامل بین 18 میلیون خانوار (شصت میلیون نفر) توزیع شود .از بین نرفتن سهمیه سوخت کساني که فعلا کارت سوخت ندارند و باز بودن فرآیند اختصاص سهمیه به گروه هایي که احیانا در سهمیه بندی سوخت مورد غفلت واقع شده اند از دیگر ملاحظات مسئولین در اتخاذ این تصمیم بود. از آنجا که این تصمیم توسط سران سه قوه اتخاذ شده است، تصمیم نظام تلقي شده و اختلافي بین مسئولین در این رابطه نیست.
4) چیستی ماهیت ناآرامی هاي اخیر
به دنبال اعلام تصمیم دولت مبني بر آغاز سهمیه بندی سوخت، اگرچه بسیاری از مردم نسبت به این تصمیم دولت و نحوه حمایت دولت از اقشار مختلف نگران بودند ولیکن تعداد محدودی از مردم با تجمع در برخي مکانها، اعتراض خود را نسبت به این تصمیم دولت اعلام نمودند. این اعتراضات همراه با اقدامات ساختار شکنانه برخي از اشرار و اپوزیسیوني که مترصد ضربه زدن به نظام بودند در ساعات بعدی گسترش یافت و خسارت هایي را به بار آورد. به نظر مي رسد حجم خسارات به بارآمده در طي یک روز بیش از حجم خسارات به بار آمده در سال 96 است. از طرف دیگر اگرچه این تجمعات پراکندگي بسیاری داشت به گونه ای که در 25 استان گزارش هایي مبني بر برگزاری تجمعات اعتراضي رسیده است ولیکن مجموع تعداد معترضین نشان مي دهد که تعداد محدودی به دنبال متشنج کردن فضا هستند. حمله این افراد به حوزه ها و پایگاه های بسیج و یا بانک ها و عابربانک ها نشان مي دهد که عده ای آشوبگر در فضای به وجود آمده قصد دارند از این فرصت برای انتقام گیری از نظام استفاده کنند. نقش جریان نفاق در این تحرکات بیشتر مشاهده مي شود. این آشوب ها بیشتر از مناطق فقیر نشین شروع شده و به سمت مراکز حساس و تصمیم گیر گسترش یافته است. در این ناآرامي ها حتي در برخي موارد مردم بي خبر از موضوع تهدید و مجبور به همکاری با اشرار شده اند.
باید توجه داشت که همواره و در همه جای دنیا تغییر در قیمت بنزین چون با معیشت همه مردم به صورت مستقیم ارتباط دارد اعتراضاتي را در پي دارد و بسیاری از کشورهای اروپایي نیز این بحران ها را پشت سر گذاشته و یا با آن درگیرند. دشمنان خارجي نیز از آنجا که مي دانستند نظام جمهوری اسلامي ایران چاره ای جز اتخاذ چنین تصمیمي ندارد، در محاسبات خود مترصد چنین فرصتي بودند که اغتشاشات را در داخل خاک ایران دامن بزنند. در این میان مهمترین نقش را شبکه های ماهواره ای و شبکه های اجتماعي آنها بر عهده دارند.
5) بسترهاي شکل گیري ناآرامی هاي اخیر
1- پایین آمدن ارزش پول ملي و تورم شدید باعث شده است بخش قابل توجهي از مردم ( به ویژه کساني که یا شغل ندارند و یا حقوق ثابتي دریافت مي کنند و پس اندازی ندارند) با مشکلات معیشتي زیادی مواجه شوند به گونه ای که حتي سبد غذایي آنها نیز متأثر از مشکلات معیشتي تغییر کرده و منتظرند که دولت و مسئولین نظام کاری در حمایت از آنها انجام دهند. گسترش مشکلات معیشتي در چند سال اخیر یکي از مهمترین بسترهای شکل گیری این ناآرامي ها مي باشد.
2-  اگرچه تصمیم اتخاذ شده در راستای منافع ملي و در نهایت اقشار ضعیف جامعه و گسترش عدالت است ولیکن متأسفانه در این باره با مردم صحبت نشده و مردم نسبت به نحوه، هدف، تبعات و پیامدهای این طرح قانع نشده اند. عدم اقناع مردمنسبت به تصمیم اتخاذ شده یکي دیگر از دلایل گسترش ناآرامي ها بوده است.
۳-  ضعف هماهنگي بین مجریان و قانون گذاران از دیگر بسترهای به وجود آمدن این ناآرامي ها بوده است. در حالي که این موضوع تصمیم نظام بوده، برخي از نمایندگان مجلس در تریبون ها علم مخالفت را بلند کرده و حتي پیشنهاد طرح سه فوریتي برای لغو آن را مي دهند. حتي جریان های ارزشي و مدافع نظام نیز اگرچه از اغتشاشگران و تجمعات اعتراضي حمایت نمي کنند ولیکن در ذهن خود این ناهماهنگي را قابل هضم نمي دانند. ضعف در هماهنگي مسئولین بویژه مجلس شورای اسلامي و اقدام عجولانه تعدادی از نمایندگان خود یکي از بسترهای گسترش این ناآرامي ها بود است.
4-  در اینجا نباید از نقش رسانه های معاند که همواره به دنبال ناامید کردن مردم و بزرگنمایي مشکلات بوده اند غافل شد اما موضوع مهم عملکرد بسیار ضعیف بسیاری از رسانه های داخلي است. در حالي که جریان اصلاحات خود را حامي دولت مي داند، رسانه های این جریان موج شدید انتقادات خود را بیشتر به سمت دولت سوق داده اند و حتي روزنامه صدای اصلاحات هشتک استعفا را برجسته کرد؛ این در حالي بود که هیچ کدام از این نشریات ضرورت مدیریت مصرف سوخت را تبیین نکردند. رسانه های جریان اصولگرا به ویژه در شبکه های اجتماعي نیز از این موضوع برای نقد عملکرد دولت استفاده کردند و درمجموع رسانه های داخلي که هدایت افکار عمومي را بر عهده دارند نه تنها اقدام مثبت چشمگیری در راستای کنترل اعتراضات نداشتند بلکه خود به عامل محرک مردم تبدیل شدند. جریان رسانه ای خارجي و داخلي را مي توان چهارمین عامل بسترساز ناآرامي های اخیر دانست.
سخن پایانی
1-  امنیت و آرامش کشور مهم ترین سرمایه ملي ماست که نباید به هیچ قیمتي از بین برود، چراکه با از بین رفتن امنیت همه دستاوردها اقتصادی، فرهنگي، اجتماعي و علمي از بین ميرود. نمونه آشکار این وضعیت در تعدادی از کشورهای منطقه قابل مشاهده است و همه مردم و مسئولین باید در حفظ امنیت باهم همکاری داشته و ملاحظات سیاسي را کنار بگذارند.
2- فرمایشات صریح مقام معظم رهبری در ابتدای درس خارج فقه روز 26 آبان مبنای تحلیل و رفتار همه دوستداران نظام و فصل الخطاب همه جریان ها و فعالان سیاسي باشد.
3- نباید لغو تصمیم اتخاذ شده به عنوان یک مطالبه مردمي بیان شود چرا که اگر تصمیمات نظام تحت فشارهای خارجي و داخلي لغو شود اقتدار نظام از بین مي رود که آثار سوء بسیار زیادی دارد. در اینجا باید مطالبات مردم به باز توزیع منابع در قالب افزایش یارانه ها، کنترل قیمت کالاها و تورم احتمالي ناشي از سهمیه بندی سوخت سوق داده شود.
4- ناآرامي و تخریب اموال عمومي نه تنها مشکلي را حل نمي کند بلکه هزینه تخریب های صورت گرفته از جیب خود مردم یعني بیت المال پرداخت مي شود و همه باید در حفاظت از اموال عمومي مشارکت نمایند.
5- جریان فتنه گر در صدد هستند تا خشونت را به نیروهای ارزشي مدافع نظام نسبت دهند. این در حالي است که عامل خشونت تعدادی آشوبگر بوده اند که نه تنها جهت اعتراضات را به سمت اقدامات ساختارشکنانه و همچنین حرکت به سمت حوزه ها و پایگاه های مقاومت بسیج سوق داده اند بلکه از سلاح گرم نیز برای کشته سازی وگسترش اعتراضات استفاده کرده اند.
اقتباس از سایت بصیرت 26 ابان 98
                                معاونت فرهنگي تربیتي مرکز آموزش های غیرحضوری
                                     http://vufarhangi.whc.ir